Brabantse milieuwaakhond Hetty Gerringa zette haar tanden vooral in de overheid

In 25 jaar maakte zij zo’n 500 keer formeel bezwaar tegen aantastingen van milieu, natuur en landschap in Brabant. Maar nu trekt Hetty Gerringa in Tilburg de deur van haar met dossiers volgestouwde werkkamer achter zich dicht. Het juridische geweten van de Brabantse Milieufederatie (BMF) gaat met pensioen.

‘De waakhond van het Brabantse erf moet niet alleen blaffen maar ook kunnen bijten. Hou vast aan deze strategie’, roept Gerringa haar nazaten bij de BMF op.

Vele (oude) strijders aan Brabants groene front luisteren deze dinsdagmiddag in de volgepakte theaterzaal van het Tilburgse Natuurmuseum met grote instemming naar Gerringa’s uitgebreide pensioenlezing over een kwart eeuw natuur- en milieubeleid. Onder hen de (bijna) 80-jarige Paul van Poppel die Gerringa destijds als BMF-directeur in dienst nam.

Als laatste van de oude BMF-garde is zij deze middag de juiste persoon op de juiste plaats. Vanuit het natuurmuseum waar de milieufederatie vele jaren huisde, zette Gerringa haar tanden vooral in de Brabantse overheid: als gemeenten en provincie weer eens een loopje namen met de bescherming van natuur en landschap. Zij was daarin een sleutelfiguur voor de achterban, de bij de BMF aangesloten natuur- en milieugroepen.

‘Afzwakken, schrappen, uitstellen, tijd kopen, zand in de ogen strooien, spelregels veranderen, afstellen’, karakteriseert Gerringa ‘de tegenstrategie van de overheid’.

Talloze voorbeelden passeren in sneltreinvaart de revu:

Door de regelingen voor Ruimte voor Ruimte (de huizen-voor-stallen-regeling) en voor landgoederen te versoepelen verrijzen er steeds meer landhuizen op oneigenlijke plekken in het buitengebied.

Als windmolens langs snelwegen worden gebouwd, mag dat ook ten koste gaan van beschermd natuurgebied.

Door aantastingen van natuur en landschap ook te compenseren binnen het Brabantse natuurnetwerk, krimpt dat in.

Gerringa staat wat uitgebreider stil bij de eertijdse reconstructie van het Brabantse buitengebied, een groots opgetuigd ruimtelijk herinrichtingsproject waar boeren, burgers en natuur beter van zouden worden.

Een fiasco

‘Het werd een fiasco. Vooral de intensieve veehouderij profiteerde. Meer megastallen voor meer dieren zijn gebouwd, ook aan de randen van natuurgebieden waar varkensvrije en ecologische bufferzones zouden komen. Zodra de veehouderij last krijgt van de regels worden ze versoepeld of worden geitenpaadjes gezocht om ze ontwijken. Geen daden maar woorden, geen aanpak, maar aanpassingen. Het geld regeert, het economisch belang gaat voor.’

Successen

Hoewel Gerringa dit alles bepaald niet vrolijk stemt, koestert zij de behaalde successen. De Kloosterstraat bij Den Bosch is nog steeds open gebied. Hier kwam geen bedrijventerrein. ‘Onze actie daartegen met een hoogwerker kreeg veel publiciteit. Maar het blijft opletten!’

De rechtszaken van de BMF tegen uitbreiding van vliegbasis Woensdrecht werden volgens Gerringa gewonnen met deskundige tegenrapporten die zijn geschreven door achterbanlid Henk Baptist.

Deskundigheid nodig

‘Hij deed dat in zijn eentje. Maar steeds meer rechters vragen om contra-expertises. Daarvoor hebben wij deskundigheid van buiten de BMF nodig. En dat is niet eenvoudig te organiseren. Adviesbureaus die veel voor de overheid werken zeggen tegen ons: wij staan al aan die kant.’

De Hooge Vorssel: 30 jaar strijd

De strijd tegen aantasting van natuur en landschap vergt vaak een lange adem. ‘Voor golfbanen zijn we vijf keer bij de rechter geweest.’ De strijd tegen De Hooge Vorssel bij Nistelrode, het paradepaardje van toenmalig Jumbobaas Karel van Eerd, duurde het langst: ‘van 1987 tot 2018’. Die golfbaan werd ook nog eens uitgebreid. ‘Wij hebben daarvoor extra natuurcompensatie geëist en deels kregen.’ Maar met de nieuwe aanplant gaat het volgens Gerringa niet goed, omdat er geen geld is uitgetrokken voor onderhoud.

Aantastingen van het Dommeldal

De marathonzaak tegen aangerichte vernielingen aan beschermd agrarisch landschap in het Dommeldal bij Sint-Oedenrode is nog steeds gaande. Samen met Adriaan van Abeelen van Het Groene Hart, boekte Gerringa uiteindelijk succes bij de rechter. Die vernietigde vergunningen voor het dempen van sloten en het draineren en vlakstrijken van akkers. Uitvloeisels van de ruilverkaveling Sint-Oedenrode die huishield in de hele Meierij.

Het Dommellandschap moet ter plaatse nu in oude staat worden hersteld maar dat wil de gemeente Meierijstad, niet van de betrokken boeren eisen. Het agrarisch belang gaat voor. Om aan ingrijpen te ontsnappen stapte de gemeente naar de Raad van State die dit hoger beroep ten finale nog moet behandelen.

Het zoet der overwinning in deze juridische slijtageslag zal Gerringa bij de BMF niet meer smaken.

Hetty Gerringa-pad

Wél wacht de pensionado een ander eerbetoon. Het mooiste zandpad van Brabant dat de BMF deze zomer laat uitverkiezen, krijgt haar naam. Als beloning voor de strijd die Gerringa voerde om eeuwenoude zandpaden tegen sluipende verharding te beschermen. Zo maakte zij een doorwrochte handleiding voor het veilig stellen van deze cultuurhistorische relicten.

Haar pensioenlezing besluit Hetty Gerringa met een klemmend beroep op de achterban:

‘Zwicht niet voor mooie praatjes. Wees strijdbaar. Want natuurbehoud is zelfbehoud.’