Hij was dokter voor het Volk. Met een hoofdletter. In de Antwerpse volkswijk Deurne. Dirk van Duppen, overleden op 30 maart 2020. Hij werd slechts 63 jaar. Een bijzonder mens met een bijzonder leven.

Als beginnend arts werkt Van Duppen in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila. Oorlogsgebied, door de bloedbaden die het Israëlische leger en de Amal-militie daar aanrichten. Een harde leerschool.

Later wordt hij beroemd in België door zijn strijd tegen het ‘farmabanditisme’: de farmaceutische industrie die met prijsopdrijving van medicijnen de gezondheidszorg onbetaalbaar maakt. Van Duppen schrijft er in 2004 een geruchtmakend boek over: ‘De cholesteroloorlog. Waarom geneesmiddelen zo duur zijn’. Thans gratis te downloaden op de site van uitgeverij Epo. Leerzame kost. Nog steeds.

Kort voor zijn dood kijkt hij terug op zijn leven in het bijzondere boekje: ‘Zo verliep de tijd die me toegemeten was’. Verklaart daarin zijn werkwijze als dokter voor het Volk.

‘Kom je binnen met rugpijn, dan is onze eerste vraag niet: welke medicijnen heb je nodig?, maar: waar komt die rugpijn vandaan. Van je werk, je matras, je zwakke rug, of een combinatie van de drie?’ Want, legt van Duppen uit, ziekte en gezondheid hebben voor een groot stuk te maken met levensomstandigheden.

Dat blijkt in de stadswijk Deurne, waar de dokters voor het Volk zich zorgen maken over hun jongste patiënten. Maar liefst zes op de tien kleuters hebben astma. Dat is ongewoon veel. Hoe komt dat? In zijn zoektocht naar de oorzaak stuit Van Duppen op luchtvervuiling door de beruchte ring van Antwerpen. Dit overbelaste verkeersriool snijdt dwars door de volksbuurten van Deurne.

Verder onheil dient zich aan. Een monsterlijke brug dreigt een spoor van verwoesting door Deurne te gaan trekken. Deze Lange Wapper moet het verbindende sluitstuk van de ring worden.

Dat nooit!

Van Duppen ontketent een brede volksactie tegen dit onzalige plan van de Vlaamse regering. En met succes. Vijftigduizend ingezamelde handtekeningen dwingen een referendum af waarin het volk De Lange Wapper wegstemt.

Jaren van gehakketak volgen nog. Uiteindelijk komt er een nieuw plan om delen van de ring te overkappen en het vrachtverkeer om te leiden. Meer dan een miljard euro ligt hiervoor op de plank. ‘Een klinkklare overwinning voor de actiegroepen. En een serieuze vooruitgang voor mobiliteit en leefbaarheid’, vindt hij. Mits de regering zich aan haar beloftes houdt. Van Duppen is er nog niet gerust op: ‘het blijft een strijd’.

De afloop hiervan maakt de dokter voor het Volk niet meer mee. Kanker aan de alvleesklier (pancreas) wordt hem fataal. Waar krijg je dat van? De mogelijke oorzaken bespreekt hij met de behandelend oncoloog: roken, drinken, overgewicht, vatbaarheid in de familie. Niet op hem van toepassing. Dan zegt de specialist: luchtvervuiling. Het kwartje valt.

,,Ik ben het levende bewijs dat er een verband is tussen luchtvervuiling en pancreaskanker”, verklaart Van Duppen later op de Belgische radio. ,,Maar voor een wetenschappelijk onderbouwde conclusie kun je niet op mijn individuele verhaal afgaan. Daarvoor is meer onderzoek nodig naar oorzakelijke verbanden, aan de hand van cijfers en data. Daar is pas de laatste jaren mee begonnen.”

Verontwaardigd stelt hij in het radio-interview vast dat aan de behandeling van pancreaskanker ‘de laatste 25 jaar niets is geëvolueerd’. ,,Uitzonderlijk in de geneeskunde. De farma-industrie heeft geen interesse. Te complex, te weinig patiënten en dus brengt het te weinig op.”

Bijna had Van Duppen ‘deze maffia’ op de knieën. Op zijn voorstel zou België overstappen op het kiwimodel. Het systeem in Nieuw-Zeeland van openbare aanstedingen waarbij alleen wordt betaald voor de beste geneesmiddelen. ‘Dat maakt de medicijnen in het land van de kiwi 90 procent goedkoper dan bij ons.’

Van Duppen stevent af op een meerderheid in het parlement. Maar op het laatste moment bundelt de farmalobby haar tegenkrachten. ‘De kiwi vervelt tot kiwi-light’. Toch is er winst geboekt. Hij ziet de prijzen van medicijnen dalen. ‘Het farmabanditisme zit sindsdien in het defensief’.

Dirk van Duppen sluit in dit boekje zijn veelbewogen leven als dokter voor het Volk en strijder tegen onrecht, hoopvol af. ‘Ik zie de wereld kantelen, ik geloof dat het goed komt.’

Zou het werkelijk? Van Duppen overleed tijdens de corona-pandemie. Als dokter voor het Volk had hij nu alle zeilen moeten bijzetten om levens te redden.

Deze wereldwijde gezondheidscrisis biedt tegelijk uitstekende kansen op veranderingen ten goede voor aarde en mensheid. Maar de tegenkrachten zijn groot.

Dirk van Duppen moet in dit taaie gevecht helaas worden gemist.