‘Wíj hebben het bindend correctief referendum binnengehaald’. Forum voor Democratie kraait victorie in een ronkend promotiefilmpje op twitter.
De Brabantse Baudet-mannen van stavast hebben het hem geflikt. Zij ‘gaan leveren’ aan de bestuurstafel in het provinciehuis. Het vermolmde kroonjuweel van D66 wordt door hen verzilverd in Brabant. Want: ‘politici die over de schreef gaan, moeten teruggefloten kunnen worden’. En: ‘Als de mensen het niet willen, moet de provincie het niet alsnog doordrukken’. Forum stampt desnoods een windmolenpark de grond in: opgeruimd staat netjes, zo wordt ons alvast voorgeschoteld.
Het correctief referendum als populistisch speeltje. Maar is dat ook bindend? Zo staat het niet in het bestuursakkoord dat Forum met VVD, CDA en Lokaal Brabant-eenpitter Wil van Pinxteren heeft gesloten. Dat kan ook niet, want dat zou in strijd zijn met de Grondwet. Wat er wel staat is dat ‘de coalitiepartijen zich committeren aan de uitslag van een referendum’.
Op zich is dat al heel wat voor partijen die hier niets in zien. Dat bleek juni voorjaar toen de Brabantse Staten ten tweede male een panklaar referendumvoorstel van de PVV afschoten. ‘Referenda zijn niet het juiste middel om burgers te betrekken bij provinciale besluitvorming’, sprak toen VVD-fractielid Walter Manders. En CDA-vicefractievoorzitter Marcel Deryckere zette het referendum weg als ‘instrument om deelbelangen door te drukken’.
Beide coalitiepartners hebben hier dus een ommezwaai gemaakt om Forum te gerieven. De gevolgen zijn echter tamelijk beperkt. Mochten de vier partijen het al inhoudelijk eens worden over de voorwaarden voor een volksraadpleging – het bestuursakkoord meldt niets concreets over de vereiste ondersteuning en opkomst – dan ligt er straks een verordening voor niet meer dan een raadgevend referendum.
In het onwaarschijnlijke geval er vóór de volgende Statenverkiezingen van maart 2023 ook nog één wordt gehouden (welk brandend en pakkend provinciaal onderwerp leent zich daarvoor?), dan zijn VVD en CDA juridisch niet gebonden aan de uitkomst. En de coalitie-afspraak hierover vervalt na de verkiezingen.
De Brabantse Forum-voorman Eric de Bie moet nu als gedeputeerde van bestuurlijke vernieuwing laten zien dat hij het karwei kan afmaken. De kaarten liggen gunstiger dan ooit, aangezien PVV en SP vanuit de oppositie het referendum omarmen en hem aan een ruime meerderheid kunnen helpen. Slaagt De Bie in zijn missie dan beschikt Brabant over een papieren tijger die op elk moment tot leven kan worden gewekt.
Dat laten VVD en CDA dan toch maar gebeuren, terwijl een referendum in welke vorm dan ook ontbreekt in hun partijprogramma’s. Vooral bij het CDA Brabant dringt zich de vraag op wat een stem op deze partij tegenwoordig nog waard is. Het brandde zijn lijsttrekker Marianne van der Sloot en nummer twee Renze Bergsma volledig af toen zij zich als gedeputeerden hielden aan de coalitie-afspraken met VVD, GroenLinks, D66 en PvdA over versnelde modernisering van veestallen.
Hier manifesteerde zich een pijnlijk gebrek aan politiek vernuft waarin de partij eens grossierde met illustere figuren als Jan de Geus, Jan Houben, Pieter van Geel, Jan Melis en Paul Rüpp.
De afgang kan slechts worden uitgewist met een paardenmiddel: samenwerking met Forum voor Democratie. Tot afschuw van oud-gedeputeerde Paul Rüpp die vanaf de zijlijn nog een vernuftige publiciteitscampagne voerde om de Brabantse CDA-leden te mobiliseren tegen dit verbond met het kwaad. Hij liep vooral stuk op desinteresse. Slechts 16 procent van de leden deed mee aan een suggestieve peiling over samenwerking met Forum. En omdat een krappe meerderheid van dit zeer beperkte gezelschap vóór stemde is de zaak dus nu in kannen en kruiken. Democratie op haar smalst.
Rüpp beklaagde zich over de afzijdigheid van de landelijke partijleiding. Hij had beter moeten weten. In Den Haag vinden ze het experiment met Forum wel goed zo. Want dat betekent vooral rust aan het boerenfront, met de landelijke verkiezingen van 2021 in zicht.
Het CDA aan het Binnenhof staat zelfs zijn Tweede Kamerlid Erik Ronnes aan de provincie af. Fractievoorzitter Pieter Heerma gaf persoonlijk zijn zegen aan de benoeming van de oud-wethouder van Boxmeer. ‘De fractie gaat hem missen. Brabant krijgt met hem een uitstekende gedeputeerde die heel veel kennis en ervaring heeft op de portefeuille ruimte en wonen’, twitterde Heerma.
Ronnes en Elies Lemkes zijn gekwalificeerde bestuurders met wie het CDA juist investeert in de coalitie met VVD en Forum. Lemkes is de nieuwe gedeputeerde van landbouw, natuur en milieu. Om het pluche te bereiken moest deze ex-directeur van ZLTO nog wel even snel lid worden van het CDA. De eertijdse ‘partij van Brabant’ vertoont inmiddels ook tekenen van bestuurlijke bloedarmoede.
Beide CDA-gedeputeerden nemen vier provinciale sleutelportefeuilles over van drie linkse partijen. Die wilden maar wat graag doorgaan, maar lieten zich door de VVD geruisloos afserveren. Links Brabant is te zeer versnipperd en verzwakt om nog een vuist te kunnen maken.
Heel slim daarentegen opereerde Wil van Pinxteren. Met zijn ene zetel helpt dit voormalige VVD-statenlid de drie groten aan een meerderheid. En nu is Van Pinxteren de zevende gedeputeerde. Hij gaat zich bemoeien met onze vrije tijd. Dit klinkt als een grap maar is vooral illustratief voor geldverspilling aan overbodige provinciebestuurders.
Maar liefst vijf gedeputeerden zijn nu binnen één jaar afgedankt en vervangen door vijf nieuwe bestuurders. Dat betekent voor de provincie dubbele lasten aan salarissen en wachtgelden.
Deze wanvertoning is de tol van een versplinterend politiek landschap en tanend leiderschap onder de huidige generatie Brabantse volksvertegenwoordigers.
Jules Iding
Goede analyse Ron. Je kunt er ook als volgt naar kijken.
Opinie
Bestuursakkoord Brabant: Erremoei troef
Het verraderlijke van bestuurakkoorden is dat ze meestal door plichtsgetrouwe ambtenaren worden geschreven, in weloverwogen volzinnen die de lezer naar het paradijs lijken te leiden. De adders worden zorgvuldig onder het gras verstopt, zodat het lijkt alsof er alleen maar gebaande wegen in het vooruitzicht liggen. Van politici mag worden verwacht dat zij daar een samenhangende visie onder leggen op de toekomst die voor ons ligt. Een visie met een moreel kompas waarop we kunnen aflezen of er een koers is uitgestippeld die in het belang is van alle Brabanders. Zeker in deze tijd dat de Coronacrisis er alle aanleiding toe geeft om ons te bezinnen op de inrichting van onze samenleving, economie en cultuur. Welgeteld een zin is daarover te lezen in het bestuursakkoord: de afbouw van de cultuursubsidies richting het nieuwe normaal van na 2023. Erremoei troef!
CDA leden zoeken in het coalitieakkoord tevergeefs naar voor hen belangrijke waarden zoals als rentmeesterschap, solidariteit, tolerantie, vertrouwen en respect voor de rechtstaat. VVD leden waren vooraf misschien al tevreden gesteld met de recente uitspraak van premier Rutte dat ons land in zijn kern diep socialistisch is.
FvD stemmers zoeken tevergeefs naar een anti- establishmentprofiel van de nieuwe coalitie, dat haar akkoord in de politieke achterkamertjes heeft gecomponeerd. Thierry Baudet zal het een worst wezen, die gaat gewoon door met het schofferen van migranten en het schoppen tegen de rechtstaat.
In Noord-Brabant is het een goede traditie om de ontwikkeling van onze provincie te plaatsen in een duurzaamheidperspectief. Belangrijkste uitgangspunt is dat economische ontwikkeling, sociaal culturele ontwikkeling en ecologische ontwikkeling allen voorwaarts gaan, zonder dat deze ten koste gaan van elkaar. Als we het bestuursakkoord daaraan toetsen dan zien we dat er in de nog vrije begrotingsruimte 70 miljoen euro naar economie gaat, 30 miljoen naar sociaal culturele ontwikkeling en geen enkele euro naar natuur. Dan volgen de jaarlijkse bezuinigingen: geen enkele euro op economie, 7 miljoen op sociaal culturele ontwikkeling en 10 miljoen op natuur. De balans is volledig zoek, van duurzame ontwikkeling is helemaal geen sprake. Het nieuwe normaal na 2023 is onversneden liberale politiek. Een belangrijk deel van de Brabantse politiek en samenleving wordt buitenspel gezet. In dat licht getuigt de oproep van de nieuwe coalitie om deze koers samen en met draagvlak te realiseren van een ongekende naïviteit. Eerder is het een oproep tot grootscheeps verzet, samen met al diegenen die ook de Brabantse samenleving, cultuur en natuur een warm hart toedragen.
Oss, Jules Iding.
Ron Lodewijks
Jules,
Jouw prima stuk lezend en naast dat van mij leggend, blijkt dat wij uit verschillende invalshoeken de vinger op allerlei zere plekken hebben gelekt. Mijn gevoel hierbij is echter ook dat van alle verkeerde voornemens wel eens weinig tot niets terecht kan komen omdat de bestuurlijke doorzettingskracht hiervoor ontbreekt. Het is overigens wel zo dat ook onder dit nog zittende college bezuinigingen op stapel stonden. En nog iets eerder heeft Brabant ook al eens eenzijdig een miljoen weggesneden uit de subsidie voor de Philharmonie Zuid, en worden bijvoorbeeld het Brabant Koor en de Brabantse Milieufederatie al jaren op achterstand gezet. Het ziet er momenteel niet goed uit, maar voor enige relativering van het kwade is ruimte.