De zwevende stem van de onvrede. Daar heeft Geert Wilders donderdag zijn eclatante verkiezingszege aan te danken.
Ook Pieter Omtzigt appelleerde met doorslaand succes aan het heersende ongenoegen in de samenleving. Caroline van der Pas, hun medewinnaar in de jacht op kiezers die verandering willen, deed wél een forse stap terug ten opzichte van de provinciale statenverkiezingen in 2022 toen haar BBB de grootste partij van het land werd.
Verkiezingen zijn meer dan ooit verworden tot grillige dagkoersen van structurele burgerlijke onvrede. Vandaag ben je populair, morgen een verliezer. Dat is politiek in onze welvaartsdemocratie.
De drie partijen zijn het aan hun kiezers verplicht nu met elkaar te gaan regeren. Aangezien zij samen maar 64 van de 150 zetels in de Tweede Kamer bezetten, zullen hun leiders de moed moeten hebben een minderheidskabinet in elkaar te timmeren.
De VVD als gedoger
Dus zonder deelname van de verliezende VVD, die wél gedoogsteun kan verlenen op overkoepelende hoofdthema’s als beperking van het aantal asielzoekers en arbeidsmigranten, een boervriendelijke aanpak van de stikstofcrisis, het vlottrekken van de woningbouw, stimulering van kernenergie en beteugeling van de Europese invloed.
De VVD komt daarmee in dezelfde comfortabele positie die Wilders had in 2010 als omstreden gedoger van het VVD/CDA-kabinet onder premier Rutte. De PVV-leider blies dit kabinet al na anderhalf jaar op, toen het hem te heet onder de voeten werd.
Voordeel van deze aanpak moet zijn dat zo’n minderheidskabinet over twee tot drie maanden aan het werk kan. In politiek verdeeld Nederland is dat tegenwoordig een wereldrecord maar de ontevreden kiezer verlangt daadkracht. Het afgetakelde demissionaire kabinet Rutte moet zo snel mogelijk wegwezen. Dat betekent afspraken maken op hoofdlijnen en doorpraten tijdens de feestdagen.
Stevig risico met Wilders
Regeren met de populist en PVV-alleenheerser Geert Wilders is een stevig risico. Om dat beheersbaar te maken moet hij zeker minister-president worden. Wilders heeft dan zijn handen vol om te functioneren als leider van een ministerploeg en boegbeeld van Nederland, temeer daar nog moet blijken of deze politieke rot ook bestuurlijk potten kan breken.
De bestuurskracht van het hele kabinet Wilders wordt zonder meer een avontuur met drie partijen zonder enige bestuurlijke traditie.
Het Torentje beteugelt in ieder geval de bewegingsvrijheid van Wilders die als partijleider in de Tweede Kamer een kampioen was in het schofferen van ministers en politieke tegenstanders.
Een PVV-minister van migratie
Onontkoombaar is ook dat de PVV rechtstreeks verantwoordelijk wordt voor het migratiebeleid. Dat haar minister de toestroom van buitenlanders wél fors zou kunnen indammen, valt overigens ernstig te betwijfelen. Wilders heeft op dit thema zo hoog van de toren geblazen dat het straks prijsschieten wordt voor de oppositie!
Essentieel is voorts dat de minister van Financiën géén PVV-er wordt. Want forse bezuinigingen op de uit de hand lopende staatsuitgaven staan op stapel om Nederland kredietwaardig te houden. Wilders moet daarbij niet de kans krijgen om via de achterdeur bijvoorbeeld de publieke omroep en de culturele sector financieel af te knijpen, zoals hij heeft beloofd, om met dat geld leuke dingen voor de mensen te kunnen doen.
Ook de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken moet van andere politieke huize dan de PVV zijn. De belangrijkste taak van deze diplomaat wordt namelijk om Wilders in toom te houden, omwille van ’s lands internationale aanzien.
BBB moet zelf de stikstofcrisis te lijf
Onvermijdelijk in het te vormen minderheidskabinet is dat Van der Plas een minister van landbouw levert die de stikstofcrisis te lijf gaat. Zij heeft deze zware klus met een hoog afbreukrisico zelf over de BBB afgeroepen.
Omtzigt zal op zijn beurt de ministers van sociale zaken en bestuurlijke vernieuwing willen leveren om zijn belangrijkste verkiezingsbeloften te kunnen waarmaken.
Natuur en milieu zijn de sigaar
Het lijkt een illusie dat een PVV-NSC-BBB-kabinet in staat zal zijn de structurele onvrede in de samenleving in te dammen, ook al zou deze ploeg de volle vier jaar aan het bewind blijven. Dat laatste is overigens niet te hopen voor natuur en milieu die in dit land stevig onder druk staan. Aanpak van deze problemen is dringend noodzakelijk, maar zal in het minderheidskabinet geen prioriteit krijgen.
Dat natuur en milieu de sigaar worden is nu eenmaal de prijs van deze verkiezingsuitslag die een kabinet van andere samenstelling vrijwel onmogelijk maakt.
Het enige werkbare alternatief is dat GroenLinks/PvdA en de VVD met elkaar (en met Omtzigt) in een kabinet kruipen. Dat deed de PvdA al eens onder leiding van Diederik Samsom, met fatale gevolgen. Frans Timmermans is gewaarschuwd!
Geef een reactie